Čuveni konstruktori mostova u svetu

Pogledajmo na kraju i kratak pregled izuzetnih svetskih konstruktora i posebno konstruktora mostova, predstavljajući i inženjere specijaliste za čelične konstrukcije, i one za betonske konstrukcije:
• Moris Košlan (Maurice Koechlin) 1856-1946, švajcarsko-francuski inženjer; najznačajnije reference: Vijadukt Garabit (Garabit Viaduct), Ajfelov toranj (Eiffel Tower), Statua slobode (Statue of Liberty); da, Košlan je projektant Ajfelovog tornja, a ne Ajfel; Ajfel je bio izuzetno uspešan preduzetnik, talentovan za posao, njegovu organizaciju i realizaciju, ali je sam bio hemijski (a ne građevinski) inženjer; ovo je i svetski poznat primer kako čak preovlađujući deo medija može nekog da „sakrije“;
• Otmar Aman (Othmar Hermann Ammann) 1879–1965, švajcarsko-američki inženjer; najznačajnije reference: George Washington Bridge (1931, L = 1067 m, svetski rekord raspona), Verrazano-Narrows Bridge (1964, L = 1298 m, svetski rekord raspona);
• Džozef Štraus (Joseph Baermann Strauss) 1870–1938, američki inženjer; najznačajnija referenca: Golden Gate Bridge (1937, L = 1280 m, svetski rekord raspona);
• Rober Majar (Robert Maillart) 1872–1940, švajcarski inženjer, izuzetan projektant armiranobetonskih konstrukcija i mostova; najznačajnija referenca: Salgitanobel-Bruecke;
• Ežen Fresine (Eugène Freyssinet) 1879-1962, francuski inženjer; izumitelj prednapregnutog betona, autor ključnih patenata iz oblasti prednapregnutog betona; najznačajnija referenca u mostovima: 1930, Plougastel Bridge, L = 3 x 180m;
• Franc Dišinger (Franz Dischinger) 1887-1953, nemački inženjer, jedan od pionira-majstora u prednapregnutom betonu i autor patenata (1934); referenca u mostovima: prvi most od prednapregnutog betona u Nemačkoj, 1937, Bahnhofsbrücke Aue, L = 69 m;
• Rikardo Morandi (Riccardo Morandi) 1902–1989, italijanski inženjer, konstruktor betonskih mostova; najznačajnije reference: Kinnaird Bridge, Canada, 1960; General Rafael Urdaneta Bridge Lago de Maracaibo, Venezuela,1962; Polcevera Viaduct, Genoa, Italy, 1968; Carpineto Bridge, Potenza, Italy, 1973;
• Holger Svenson (Holger Svensson) 1945, nemački inženjer, konstruktor mostova sa kosim kablovima; najznačajnije reference: Pasco-Kennewick Bridge over the Columbia River, USA; Helgeland Bridge over Leirfjord, Norway;
• Mišel Virložu (Michel Virlogeux) 1946, francuski inženjer; jedan od najvećih aktuelnih konstruktora mostova u svetu; najznačajnije reference: Vasco de Gama Bridge, Lisabon, 1998, L = 420 m; Millau Viaduct 2004;
• Santjago Kalatrava (Santiago Calatrava) 1951, španski inženjer i arhitekta; autor izuzetnih objekata skulpturalnog karaktera; najznačajnije reference: Alamillo Bridge 1992; Chords Bridge, Jerusalim 2008.


Konstruktori mostova u Srbiji

O srpskim konstruktorima široka publika uopšte malo zna. U javnosti se pominje par imena, o ostalima vrlo malo i retko, ili nimalo.

Nabrojimo velike i veće mostove u Srbiji i van Srbije srpskih konstruktora, (spisak ne pretenduje da je kompletan), sa podacima o vrsti konstrukcije i najvećem rasponu (L), imenima odgovornih projektanata i projektantskih firmi. Kriterijum za drumske mostove L > 100 m, železnički mostovi L > 50 m:

Period do 1990. godine, vreme velikih investicija i gradnji (naročito do 1980.):
• 1957: Drumski most preko Save Bratstvo i jedinstvo, Beograd: čelični gredni most, L = 261 m, Kurt Kloeppel, MAN, Minhen, Nemačka; svetski rekord raspona drumskog, čeličnog grednog mosta;
• 1961: Drumsko-železnički most preko Dunava, Novi Sad: betonski lučni most, L = 211 m, Branko Žeželj, Institut IMS, Beograd;
• 1962: Železničko-drumski most preko Tise, Senta: čelični, gredni rešetkasti most, L = 97 m, Dragoljub Simić, Goša, Smedererevska Palanka;
• 1963: Drumsko-železnički most preko Dunava, Beograd-Pančevo: čelični, gredni rešetkasti most, L = 162 m, Ljubomir Jevtović, Zavod za projektovanje Jugoslovenskih železnica, Beograd;
• 1966: Drumski most preko Tise, Žabalj: čelični gredni most, L = 106 m, projektant ?, Goša, Smederevska Palanka;
• 1970: Železnički most preko Neretve, Mostar, BiH; L = 54 m, Ljubomir Jevtović, Zavod za projektovanje Jugoslovenskih železnica, Beograd;
• 1970: Drumski most Gazela, Beograd: čelični ramovski most, L = 250 m, Milan Đurić, Mostprojekt, Beograd;
• 1974: Drumski most preko Dunava, Bačka Palanka: čelični gredni most, L = 160 m, Branko Tripalo, Mostogradnja, Beograd;
• 1974: Drumski most preko Dunava, Beška: betonski gredni most, L = 210 m, Branko Žeželj, Institut IMS, Beograd;
• 1974: Železnički most preko Male Rijeke, Crna Gora: čelični, gredni rešetkasti most, L = 151 m, Ljubomir Jevtović, Zavod za projektovanje Jugoslovenskih železnica, Beograd;
• 1974: Drumski most preko Dunava, Bezdan-Batina: čelični gredni most, L = 169 m, Branko Tripalo, Mostogradnja, Beograd;
• 1976: Drumski most preko Dunava, Kovin: čelični gredni most, L = 171 m, Branko Tripalo, Mostogradnja, Beograd;
• 1976: Drumski most preko Hidrocentrale Mratinje: čelični gredni most, L = 180 m, projektant ?, Goša, Smederevska Palanka;
• 1977: Drumski most preko Save, Sremska Mitrovica: čelični gredni most, L = 180 m, Dragoljub Simić, Goša, Smedererevska Palanka;
• 1978: Drumski most preko Save u produžetku Brankove ulice, Beograd, L = 261 m, čelični gredni most, Danilo Dragojević, Mostprojekt, Beograd;
• 1980: Železnički most preko Dunava, Bogojevo-Erdut: čelični gredni most, L = 155 m, Josip Vukuša, Inženjerski projektni biro, Zagreb;
• 1980: Drumski most Kopno-Krk, Hrvatska: L = 380 m, Ilija Stojadinović, Mostogradnja, Beograd; svetski rekord raspona betonskih, lučnih, drumskih mostova;
• 1980: Drumski most Slobode, Novi Sad: L = 351 m, čelični most sa kosim kablovima, Nikola Hajdin i Gojko Nenadić, Institut Kirilo Savić, Beograd;
• 1980: Železnički most, Beograd: L = 250 m, čelični most sa kosim kablovima, Nikola Hajdin i Ljubomir Jevtović, Mostprojekt, Beograd; prvi železnički most sistema sa kosim kablovima u Evropi;
• 1981: Drumski most preko Dunava,Bačka Palanka-Ilok, L = 160 m, Branko Tripalo, Mostogradnja, Beograd;
• 1989: Drumski most preko Jezera Gazivode: L = 195 m, čelični lučni most, Gojko Nenadić, Slobodan Cvetković, Mostprojekt, Beograd.

Period 1990-2000: Nema izgradnji mostova, izuzev sanacija i ponovnih izgradnji posle bombardovanja 1999. I to manjih mostova.

Period posle 2000 – period bitno smanjenih investicija i radikalno pogoršanog položaja domaćih projektanata, apsolutno neuporedivo lošijim nego pre 1989.

Period posle 2000 – novi mostovi:
• 2000: Drumski most preko Dunava Varadinska duga, Novi Sad: čelični gredni most, L = 130 m, Gojko Nenadić, Institut CIP;
• 2005: Drumski most preko Save, Ostružnica: čelični gredni most, L = 199 m, Danilo Dragojević i Slobodan Cvetković, Mostprojekt, Beograd;
• 2005: Drumski most preko Visle, Plock, Poljska: L = 375 m, čelični most sa kosim kablovima; autori: Nikola Hajdin i Bratislav Stipanić; projektanti: Aleksandar Bojović, Šerif Dunica, Miloš Lazović; Budoplan, Plock; drumski most sa najvećim rasponom u Poljskoj, najveći drumski most koji je projektovao jedan tim iz Srbije;
• 2008: Drumski most preko Save, Sremska Rača: L = 150 m, čelični gredni most, Aleksandar Bojović, DEL ING, Beograd, (kao podizvođač za projekat mosta, generalni projektant Institut CIP);
• 2010: Drumski most preko Tise, Ada: L = 169 m, čelični most sa kosim kablovima, Miško Gunjača, Intermost, Beograd;
• 2012: Drumski most preko Save – Most na Adi, Beograd: L = 376 m, čelično-betonski most sa kosim kablovima, Zigfrid Hopf, firma Leonhart, Andre i Partner (Leonhardt, Andrae und Partner), Štutgart, Nemačka.

Period posle 2000 – ponovne izgradnje i sanacije:
• 2005: Drumski most preko Dunava – Most slobode, Novi Sad: L = 351 m, čelični most sa kosim kablovima, Aleksandar Bojović, DEL ING, Beograd (kao podizvođač nemačke firme DSD, Zarlui); (ponovo izgrađen most istog izgleda kao prvobitni, srušen 1999; u odnosu na prvobitni sa brojnim izmenama i ojačanjima);
• 2011: Drumski most preko Dunava, Beška: betonski gredni most, L = 210 m, Damir Peco, ENCODE, Beograd; (most je iste konture i materijala kao postojeći, ali bitno razlličit u unutrašnjim dimenzijama, kablovima za prednaprezanje i armaturi);
• 2012: Drumski most preko Save – Most Gazela, Beograd: L = 250 m, čelični, ramovski most, DEL ING, Beograd (kao podizvođač za čelične mostovske konstrukcije generalnog projektanta Mostprojekt, Beograd); obimna sanacija i ojačanja sa 2000 t novih konstruktivnih delova.

Period posle 2000 – novi mostovi u izgradnji:
• 2014: Železnički most preko Morave, Ćuprija: L = 83 m, čelični, gredni, rešetkasti most, Siniša Mihajlović, Saobraćajni institut CIP, Beograd;
• 2014: Drumski most preko Dunava, Zemun-Borča, L = 170 m, gredni betonski most; projektant i izvođač kineska firma China road and bridge corporation;
• 2015: Železničko-drumski most preko Dunava, Novi Sad: L = 219 m, čelični, lučni most; Aleksandar Bojović, DEL ING, Beograd (podizvođač JV Azvi-Taddei-Horta Coslada); svetski rekord raspona železničkih mostova sistema luka sa zategom i dva koloseka.